İskelet ve kalp kası liflerine özgü bir protein olan troponin, kalp krizi gibi beklenmedik durumlarda kalbin hasarlanmasına bağlı olarak kastan kana karışır. Kardiyak ya da farklı bir deyişle kalbe bağlı hasarlanmayla ilişkili olarak kan düzeyinde, troponin değeri yükselmeye başlar. Hasarlanmanın ardından geçen ilk 1 saatte yapılan laboratuvar testi ile saptanabilen troponin düzeyi, 24. saatte maksimum düzeye ulaşarak 1 hafta boyunca pozitif değerini korur. Troponin C (TnC), troponin I (TnI) ve troponin T (TnT) olmak üzere 3 farklı proteinden oluşan bu yapı, aktin ve miyozin adlı proteinlerin uyarılmasını sağlayarak, kalbin kasılmasını sağlar. Bu proteinlerden Troponin I ve troponin T, kardiyak spesifik troponinler ya da farklı bir deyişle yalnızca kalp kası lifinde bulunan troponinler olarak TnC'den ayrılır. Normalde kanda bulunmayan bu protein yapıları ancak kardiyak hasarlanmaya bağlı olarak kan dolaşımına karışır. Hasarlanmanın boyutuna göre, kana karışan troponinlerin seviyesinde de artış görülür. Göğüs ağrısı şikayetiyle hastaneye başvuran kişiden enjektör yardımıyla alınan kan, laboratuvar ortamında incelenir. Kan düzeyinde bu troponinlerin seviyesinin artması, hastanın kalp krizi geçirip geçirmediğini ya da kalp hasarı yaratan farklı bir durumun oluşup oluşmadığının anlaşılmasında yardımcıdır. Bu yüzden göğüs ağrısı ya da kalp krizi şüphesiyle hastaneye başvuran kişiye ilk yapılan testlerden biri, kanda troponin seviyesinin ölçülmesidir. Kan düzeyinde troponin seviyesinin önemli bir diğer özelliği de kalp hasarına bağlı durumlarda kana karışan troponinlerin uzun süre ile pozitifliğini korumasıdır. Sıklıkla sorulan troponin T nedir ya da troponin I düşüklüğü ne anlama gelir sorularını yanıtlamadan önce troponin nedir bunu iyi anlamak gerekir.

İçindekiler

Troponin nedir?

Troponin testi kimlere uygulanır?

Troponin neden yükselir?

Troponin nedir?

Troponin ne demek sorusuna verilebilecek en kısa yanıt; kişinin kardiyak iskemi ya da farklı bir deyişle kalp krizi geçirip geçirmediğini öğrenmeye yarayan test olsa da bu tanım, troponin ne olduğunu anlatmaya yeterli değildir. Troponin C (TnC), troponin I (TnI) ve troponin T (TnT) olarak adlandırılan üç farklı protein, kardiyak kaynaklı troponinler sınıfında yer alsa da yalnızca TnI ve TnT yalnızca kalbe özgü proteinlerdir. Bu proteinler aynı zamanda tropomiyozin ile bir araya gelerek çizgili kalp kasının kök yapısını oluşturur. Aynı zamanda bu üç troponin, aktin ve miyozin adlı proteinlerin uyarılmasını sağlar. Bu uyarılmaya bağlı olarak kalbin kasılma hareketi gerçekleşir. Kalp kasına özgü proteinlerden biri olan troponin, kalp kasında hasarlanma olduğunda ya da kişinin kalp krizi geçirmesi durumunda kana karışır. Normalde kanda bulunmayan troponinin kana karışması, dolaylı ya da dolaysız olarak kalpte hasarlanma olduğunun göstergesidir. Bu yüzden kalp krizi bulgularıyla hastaneye başvuran kişilere ilk yapılan testlerden biridir. Troponin C (TnC)'den farklı olarak, troponin I (TnI) ve troponin T (TnT) yalnızca kalp kası liflerinde bulunan bir protein türü olduğundan, yapılan laboratuvar testinde kalbin hasar görüp görmediğini anlamak üzere bu iki proteinden birine bakılır. Her iki troponin türünün ölçüm amacı aynı olsa da troponin T proteinin duyarlılığı daha yüksek olduğundan, genellikle kan düzeyinde TnT değerinin ölçümü yapılır. Sıklıkla sorulan troponin I nedir sorusu, kalp kasına özgü bir protein olarak yanıtlansa da troponin T'den daha düşük duyarlılığa sahiptir. Farklı bir deyişle troponin I proteinin, kalp krizi ya da kalbin farklı şekilde hasarlanması sonucu kana karışması yaklaşık olarak 2 ile 6 saat alır. Ortalama 1 hafta boyunca da kanda bulunmaya devam eder. Troponin T ise kardiyak hasarlanmaya bağlı olarak daha çabuk kana karışır. İlk 1 saat içinde kalp kasından kana karışarak, kandaki düzeyi yükselen Troponin T, hasarlanmanın ardından 24. saatte maksimum düzeye ulaşır. Troponin I'da olduğu gibi 1 hafta süresince kanda görülmeye devam eder. Troponin testlerinde sıklıkla görülen cTnI ve cTnT'ı kısaltmaları, kardiyak troponin I ve kardiyak troponin T tanımlarının kısaltmasıdır. Bunun sebebi de bu iki protein yapısının yalnızca kardiyak kaslarda bulunmasıdır.

Troponin testi kimlere uygulanır?

Hastadan alınan kanın, laboratuvar ortamında troponin içerip içermediğinin anlaşılması için yapılan test, genellikle kalp krizi geçirdiğinden şüphelenilen kişilerden istenir. Test aynı zamanda göğüs ağrısı gibi kalp krizini düşündüren şikayetler ile hastaneye başvuran kişinin mevcut şikayetinin, kalp krizi ya da kalp hasarlanmasına bağlı olup olmadığının değerlendirilmesi için yapılır. Troponin I ya da troponin T proteinleri normalde kanda bulunmadığı ve yalnızca kalp kasının hasarlanması durumunda buradan kana karıştığı için tercih edilir. Troponin T, Troponin I'ya göre kanda daha kısa sürede görüldüğünden, sağlık kuruluşuna kalp krizi şüphesiyle başvuran kişinin sıklıkla kan düzeyinde cTnT düzeyine bakılır. Hekimlerin sıklıkla karşılaştığı kardiyak troponin nedir sorusuna bu şekilde yanıt verilebilir. Hastanın acil servise gelmesi ile bakılan cTnT düzeyinin negatif olması durumunda, kalp krizi şüphesini ekarte etmek için 6 ile 12 saat sonra test tekrarlanır. Ayrıca anjinanın ya da farklı bir deyişle göğüs ağrısının, istirahate ya da tedaviye rağmen geçmemesi durumunda da troponin testi tekrar yapılabilir. Bunun sebebi, bazı vakalarda geçmeyen göğüs ağrısının yakın bir zaman diliminde oluşacak kalp krizinin ya da ciddi bir kalp problemi riskinin varlığının işareti olarak görülmesidir.

Troponin neden yükselir?

Troponin düzeyinin yükselmiş olması kalp krizi tanısı için önemli olsa da tek başına yeterli değildir. Kalp krizinin tanısı için troponin düzeyinin incelenmesine ek olarak fizik muayene, klinik öykü ve EKG birlikteliği son derece önemlidir. Bunun sebebi, kalp krizi geçiren bazı kişilerde troponin seviyesinin artış göstermeyişi ya da troponin seviyesinin yükselmiş olmasına rağmen kalpte belirgin bir hasarlanma olmayışıdır. Troponin seviyesinin kan düzeyinde yükselmesinin kalbe bağlı ve kalp dışı olmak üzere iki farklı türü bulunur. Kardiyak ya da farklı bir deyişle kalbe bağlı nedenler arasında şunlar bulunur:

Miyokard enfarktüsü olarak tanımlanan kalp krizi

Akut ya da kronik kalp yetmezliği

Taşikardi

Akut inflamatuar miyokardit

Aort diseksiyonu

Aort kapak hastalığı

Hipertrofik kardiyomiyopati (HKMP)

Kırık kalp sendromu olarak da bilinen apikal balon sendromu

Bradiaritmi

Kalp ile ilgili problemin olmadığı fizik muayene, klinik hikaye, EKG ve troponin ile kanıtlanmış olsa bile bazı durumlarda troponin seviyesinde yükselme görülebilir. Kalp dışı nedenler olarak tanımlanan bu durum, çoğunlukla böbrek yetmezliği ile bağlantılıdır. Ayrıca kalp kasının iltihaplanması olarak bilinen miyokardit, konjestif kalp yetmezliği ve bazı enfeksiyonlar da troponin seviyesinin artmasına neden olabilir. Akut olmayan kardiyak hastalık, kronik ilaç kullanımına bağlı olarak gelişen kardiyotoksisite, inme, koah, sepsis ve aşırı egzersiz yapılması durumunda da troponin düzeyinde yükselme olabilir. Ancak kalp dışı olarak tanımlanan tüm bu rahatsızlıklar, farklı sebeplerden dolayı kalp kasını etkileyerek troponinlerin kana karışmasına yol açar. Yalnızca kalp kasında bulunan troponinlerin, bu hastalıkların neticesinde kana karışmasının sebebi budur. Yüksek ya da düşük tansiyonu bulunan bazı yoğun bakım hastalarında da, kalbin aşırı yük altında kalmasını gerektiren durumlarda troponin yüksekliği görülebilir.

Kalp sağlığınız için düzenli olarak sağlık taramalarınızı yaptırmayı ihmal etmeyin.